De laatste jaren verschijnen er steeds meer ‘kindvriendelijke’ beschikkingen in het familierecht. Maar waarom gebeurt dit eigenlijk? En is dit wel een goede vooruitgang?
De kindvriendelijke uitspraak
Wat is een kindvriendelijke beschikking? Dit is een uitspraak van de rechter die bedoeld is om begrijpelijk te zijn voor het kind waar het om gaat en zich meestal richt tot het kind zelf. Het doel is dat het kind begrijpt tot welke beslissing de rechter is gekomen. Kennelijk vinden rechters dit belangrijk.
Maar is het eigenlijk wel normaal dat een rechter zich op deze manier tot het kind richt?
De praktijk leert dat dit juist vaak voorkomt in zaken waar de ouders niet goed met elkaar communiceren, niet samenwerken en niet hun verantwoordelijkheid nemen voor hun kind, maar het kind wel centraal staat.
De eerste kindvriendelijke uitspraken verschenen in 2017. Zo was er een zaak waar het kind probeerde beide ouders tevreden te houden en zelf naar een oplossing te zoeken, die overduidelijk zijn eigen ontwikkeling in de weg zou staan. De rechter koos ervoor om zich rechtstreeks tot het kind te richten en te zeggen dat het niet zijn taak was om de problemen op te lossen. De kinderen die met hun moeder naar Zwitserland wilden verhuizen, vroegen aan de rechter om de beslissing begrijpelijk te maken. De rechter besloot de wens van de kinderen en de moeder af te wijzen en legde in een overweging speciaal aan de kinderen gericht uit waarom.
Zijn kinderen altijd betrokken in het proces?
Volgens de wet is de rechter verplicht om minderjarige kinderen van twaalf jaar of ouder te horen, ook wel het kindgesprek genoemd. Dit geldt onder andere voor beslissingen over gezag, zorgregelingen of andere kindregelingen in het ouderschapsplan. Gaat het ook over een beslissing die te maken heeft met kinderalimentatie, dan is de rechter verplicht minderjarige kinderen vanaf zestien jaar te horen.
Bij het nemen van zijn beslissing, moet de rechter ook naar de mening van het kind kijken. Hij hoeft deze echter niet altijd op te volgen.
Het kindgesprek
Een rechter gaat kort in gesprek met het kind. De ouders zijn hier niet bij aanwezig, zodat het kind zijn/haar mening veilig kan geven. Zijn er verschillende kinderen, dan worden zij apart gehoord, tenzij zij uitdrukkelijk aangeven tezamen met de rechter in gesprek willen.
Om ervoor te zorgen dat het kind niet het gevoel krijgt klem te zitten tussen de ouders, wordt na afloop van het gesprek met het kind een samenvatting gemaakt. Het kind mag altijd aangeven wat er gedeeld wordt met de ouders. Dit zal er voor zorgen dat het kind zich vrij blijft voelen in het gesprek, maar zijn/haar mening en gevoel wel duidelijk worden.
Afweging van de rechter
Hoe beslist de rechter na het kindgesprek? Het belang dat het kind zich kan ontwikkelen staat voorop. Het kan daarbij voorkomen dat de rechter ook aangeeft dat de ouders hun verantwoordelijkheden meer op zich moeten nemen en moeten luisteren naar wat het kind wil en steeds vaker zie je dus dat de rechter ervoor kiest om zich via het kind tot de ouders te richten. Zij blijven immers primair verantwoordelijk voor hun kind.
Informele rechtsgang van het kind
Kinderen kunnen ook zelf naar de rechter gaan. Dit heet de informele rechtsgang. Ook kinderen die jonger zijn dan twaalf jaar mogen dit. Een kind kan dan simpelweg een briefje naar de rechtbank sturen met het verzoek. Een rechter is niet verplicht iets met zo’n informeel verzoek te doen, maar dit zal niet snel gebeuren, zeker niet als het een serieus verzoek is en juist omdat het van een kind afkomt. De rechter zal zich daarbij ook realiseren dat er vaak al gesproken wordt van een situatie die uit de hand is gelopen, als een kind de rechter nodig heeft om de problemen op te lossen.
De rechter besluit of hij dit verzoek in behandeling neemt. Het kind kan dan uitgenodigd worden voor een kindgesprek. Naar aanleiding van het verzoek kan de rechter ook de ouders vragen naar de rechtbank te komen. Ondanks het verzoek van het kind, is er ook een kans dat de rechter anders beslist dan verzocht was. In een recente zaak bij de rechtbank Den Haag was dit ook het geval in een een beslissing op het verzoek van het kind bij welke ouder het kind het beste kon wonen.
Is de kindvriendelijke beschikking belangrijk?
Vooral wanneer een procedure is gestart door de informele rechtsgang, lijkt het logisch dat de uitspraak ook voor het kind leesbaar is. Zonder de brief van het kind, was er immers geen uitspraak geweest. Ook wanneer het kind een kindgesprek heeft gehad en dit erg centraal staat in de beslissing, lijkt het voor de hand liggend om hieraan nadrukkelijk aandacht te besteden in de uitspraak.
Maar het feit dat kinderen zo partij worden in de rechtsgang, is op zich geen goed teken. De kindvriendelijke uitspraak is eerder een uitwas van het onvermogen van ouders, die er niet voor kunnen zorgen dat zij goed luisteren naar de kinderen, niet samenwerken en niet samen hun verantwoordelijkheid nemen voor een gezonde ontwikkeling van hun kind. De hoop is wellicht dat rechters via de boodschap aan het kind de ouders bereikt, de vraag is of zo’n kindvriendelijke beslissing iets aan de onderliggende problemen verandert. Het kind kan zich dan wel begrepen voelen door de rechter, maar het zijn de ouders met wie het verder moet.
In sommige gevallen sluit de kindvriendelijke beschikking dus goed aan bij de huidige wettelijke regelingen, maar of dit een goed teken is, is nog maar de vraag.
Vragen?
Heeft u vragen over de positie van een kind in de echtscheidingsprocedure of een andere vraag, neem dan contact met ons op via het contactformulier op de website of door een e-mail te sturen naar advocaat@vanbaarleoveres.nl.
