[Update februari 2022] Nederland doet weer belastingaangifte. In de door mij begeleide echtscheidingen attendeer ik de partners er altijd op dat de scheiding niet alleen ingrijpende emotionele en juridische veranderingen tot gevolg heeft, maar dat ook fiscaal zaken goed geregeld moeten worden. Het algemene advies is daarbij om zeker in de jaren rond de scheiding extra aandachtig de aangifte in te vullen.
Hieronder geef ik 10 tips plus een bonustip om stress bij uw aangifte inkomstenbelasting te voorkomen. Over het fiscaal partnerschap, de eigen woning, alimentatie, toeslagen en heffingskortingen en de gevolgen van doorsparen voor de kinderen.
Fiscaal partnerschap
Tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap bent u automatisch fiscaal partner. Ook samenwoners met kinderen of een gezamenlijke koopwoning zijn fiscaal partner. Als fiscaal partners mag je gemeenschappelijk inkomsten verdelen en persoonsgebonden aftrekposten vrij toerekenen aan de ene of de andere partner, mits het totaal uitkomt op 100 procent. Lees hier hoe u de aangifte als fiscaal partner invult.
De bekendste aftrekpost is natuurlijk de betaalde hypotheekrente, maar de vrije toerekening geldt ook voor de grondslag voor sparen en beleggen in box 3 en voor onderhoudsverplichtingen. Als het inkomen van de ene partner in een hogere belastingschijf valt, kunt u zo bijvoorbeeld de betaalde rente tegen een hoger tarief zo gunstig mogelijk aftrekken.
Bij scheiding eindigt het fiscaal partnerschap. U bent geen fiscale partners meer als u aan de volgende twee voorwaarden voldoet:
- U staat niet meer samen op hetzelfde adres ingeschreven bij de gemeente.
EN (voor huwelijken en geregistreerde partnerschappen):
- U hebt bij de rechtbank een verzoek ingediend tot echtscheiding of om het geregistreerd partnerschap te laten ontbinden.
TIP 1 Gaat u tijdens het jaar uit elkaar? Dan kunt u er voor dat jaar voor kiezen om het hele jaar nog als fiscale partners te worden beschouwd. U kunt zo bijvoorbeeld voor de tijd dat u nog samen eigenaar bent van uw koopwoning, de hypotheekrente tegen gunstiger tarief aftrekken. Dien hiervoor liefst wel samen, in overleg, de aangifte in, zo voorkomt u fouten.
LET OP: Welke aftrekposten zo wel of niet geoptimaliseerd worden en hoe dit moet gebeuren hangt af van uw persoonlijke situatie. In elk geval moet dit goed omschreven worden in het scheidingsconvenant.
Eigen woning
Fiscaal gezien kan de eigen woning bij scheiding een bron van problemen zijn. Hiervoor is al aangegeven dat als gevolg van het einde van het fiscaal partnerschap de hypotheekrenteaftrek verandert.
Hypotheekrenteaftrek is gebaseerd op 3 pijlers, die cumulatief vervuld moeten zijn:
– eigenaar zijn
– bewonen als hoofdverblijf en
– betalen.
Bij een scheiding lopen deze zaken nogal eens uiteen, omdat niet meteen al duidelijk is wat er met de woning gebeurt. Wordt de woning verkocht? Blijft een van de twee partners er wonen? Keuzes hebben gevolgen voor de belastingheffing.
De vertrekkende partner mag nog tot 2 jaar na het definitieve vertrek uit de voormalige gezinswoning de hypotheekrente en het eigenwoningforfait aangeven alsof deze partner er nog woont.
LET OP: Renteaftrek geldt in beginsel slechts voor het eigenaarsdeel van iedere partner afzonderlijk. Van een gemeenschappelijke woning bent u fiscaal gezien ieder voor de helft eigenaar. Dus mag u in principe slechts voor de helft de hypotheekrente en het eigenwoningforfait aftrekken. Alleen tijdens het fiscaal partnerschap kunt u vrij met deze aftrekposten schuiven.
TIP 2 Als een van de twee partners de volledige hypotheekrente na de scheiding doorbetaalt, kan die partner na afloop van de vrije-toerekeningsperiode toch de volledige aftrek houden. Dit gebeurt dan via een partneralimentatieregeling. Het renteaftrek voordeel eindigt in elk geval twee jaar na het definitieve uiteengaan. Leg dit goed vast in een convenant en stem met elkaar de aangiften af.
Partneralimentatie
De betaler kan betaalde partneralimentatie en andere onderhoudsverplichtingen bij de aangifte aftrekken. Dit geldt voor periodieke partneralimentatie die is overeengekomen of vastgesteld door de rechter, maar ook voor bijvoorbeeld een afkoopsom van partneralimentatie of de op u verhaalde bijstandsuitkering voor de ex-partner.
Ontvangen partneralimentatie moet u opgeven als inkomen.
LET OP: De belastingdienst gaat in verband met de heffing over partneralimentatie uit van ‘duurzaam gescheiden’ wonen. Dit is de datum waarop de partners uit elkaar zijn gegaan met de bedoeling niet meer als gezin samen te wonen. Vaak is dat niet gelijk aan het moment waarop het fiscaal partnerschap eindigt! Alles wat daarna de ene partner aan de andere partner betaalt, kan de belastingdienst als partneralimentatie aanmerken.
TIP 3 Maak duidelijke afspraken en leg goed vast wat als partneralimentatie wordt aangemerkt. Als u het niet duidelijk benoemt, geeft u de belastingdienst de mogelijkheid om zelf keuzes te maken. Dit kan nadelig uitpakken.
TIP 4 De advocaatkosten voor het aanvragen of verhogen van partneralimentatie mag de ontvanger van de partneralimentatie bij de aangifte van het inkomen aftrekken. De betaler mag (helaas) de gemaakte advocaatkosten niet in aftrek brengen.
Heffingskortingen en toeslagen
Het aanvragen van individuele toeslagen na scheiding hangt in het algemeen samen met het einde van het fiscaal partnerschap. Een paar relevante licht ik hier uit.
Ouders met kinderen tot 12 jaar kunnen in aanmerking komen voor inkomensafhankelijke combinatiekorting. Tijdens fiscaal partnerschap kan de ouder met het laagste arbeidsinkomen hierop aanspraak maken. Na beëindiging van het fiscaal partnerschap is dat in beginsel de ouder bij wie het kind is ingeschreven.
Het kindgebonden budget kan na scheiding verhoogd worden met een alleenstaande-ouderkop, die kan oplopen tot enkele duizenden euro’s per jaar. De aanspraak op kindgebonden budget houdt verband met de hoogte van inkomen en vermogen. Het kindgebonden budget is gekoppeld aan de aanvraag van de kinderbijslag.
Kinderopvangtoeslag moet worden aangevraagd door de ouder die in de eigen zorgtijd kinderopvang nodig heeft. Let hierop bij het vastleggen van de zorgregeling.
TIP 5 Bij co-ouderschap na scheiding kunnen beide ouders aanspraak maken op de inkomensafhankelijke combinatiekorting.
TIP 6 Bij co-ouderschap kunnen ouders kiezen wie van hen de kinderbijslag aanvraagt (en dus het kindgebonden budget ontvangt). Bij meer kinderen kan per kind gekozen worden wie de aanvraag doet. Het loont om te berekenen wat de gunstigste situatie is. Maak daarvoor een proefberekening
TIP 7 Kindgebonden budget kan ook achteraf worden aangevraagd tot 1 september van het volgende jaar. Dit kan handig zijn als de financiële situatie tussen u nog onduidelijk is. Maak wel duidelijke afspraken met elkaar en leg deze goed vast.
LET OP: De belastingdienst beschouwt als co-ouderschap de situatie waarin een kind minimaal 3 x 24 uur per week bij een ouder verblijft. Het is voor de aanvraag van kinderbijslag in een co-ouderschapssituatie niet noodzakelijk dat een kind in de Basisregistratie is ingeschreven bij de betreffende ouder.
Doorsparen na scheiding?
In ouderschapsplannen worden vaak afspraken gemaakt over doorsparen door de ouders voor de kinderen. Wees u ervan bewust dat het sparen voor kinderen fiscale gevolgen heeft. Na scheiding wordt bij elk van de ouders de helft van het spaargeld ten name van de minderjarige kinderen opgeteld bij het box-3-vermogen, ongeacht wie gespaard heeft. In het door de Belastingdienst vooraf ingevulde aangiftebiljet is dit al verwerkt.
TIP 8 Leg in het ouderschapsplan of het scheidingsconvenant vast wie de fiscale gevolgen van individueel doorsparen draagt. Maak ook afspraken over het beheer van de kinderspaarrekeningen en het jaarlijks aan elkaar verstrekken van bankafschriften in verband met de aangifte.
Voorlopige aanslag
Door de scheiding verandert uw financiële situatie. Een voorlopige aanslag die was gebaseerd op uw fiscaal partnerschap kan in de individuele situatie tot een heel andere uitkomst leiden.
TIP 9 Pas zo snel mogelijk de voorlopige aanslag(aanvraag) aan uw nieuwe situatie aan. Zo voorkomt u dat u later bij moet betalen of nu te weinig terugkrijgt.
Deze algemene tips zijn bedoeld om het doen van uw aangifte minder stressvol te maken. Zoveel mogelijk is verwezen naar relevante informatie op de website van de belastingdienst. Een belangrijke laatste tip is hierbij nog op zijn plaats:
Tip 10 Raadpleeg zeker in het jaar van scheiding een deskundig belastingadviseur voor specifiek advies over uw situatie.
Wilt u weten waar u nog meer op moet letten als u vorig jaar uit elkaar ging? Maak uw persoonlijke scheiden-checklist via belastingdienst.nl/scheiden. Binnen een paar minuten weet u waar u aan toe bent en wat u moet doen.
En ten slotte: u heeft nog tot 1 mei van dit jaar de tijd voor het indienen van uw aangifte.
BONUSTIP Dient u voor 1 mei uw aangifte in, dan betaalt u geen belastingrente
Wilt u meer weten of heeft u vragen, neem contact met mij op.
